De kracht van bewust sterven

Grofweg verdeel ik mijn gesprekken in drie fasen, die allemaal even belangrijk zijn voor een waardig en betekenisvol einde. De eerste fase draait om het hier en nu. In dit moment moeten klachten zoveel mogelijk afwezig zijn, moet alles op orde zijn, zodat er rust en overzicht is. Dit geeft ruimte om naar de volgende fasen te kijken.

De volgende fase is de allerlaatste: de stervensfase zelf. Dit is het moment waarin we stil kunnen staan bij wat sterven betekent. Wat maakt dat mensen op een goede manier afscheid kunnen nemen? Wie willen ze bij zich hebben? Wat willen ze nog uitspreken? Het gaat hier om hoe iemand zich hun laatste momenten voorstelt, omringd door warmte en
liefde.

Tussen deze twee ligt de derde fase: de tijd tussen nu en de stervensfase. Hierin komen praktische en emotionele zaken aan bod. Wat moet nog geregeld worden? Zijn er dingen die gezegd moeten worden? Is er een wilsverklaring of een euthanasiewens? Dit is een fase van afronden en bewust maken wat nog niet is uitgesproken of gedaan.

Deze gesprekken zijn allesomvattend. Ze gaan over lichamelijke klachten, maar ook over psychische, sociale en spirituele aspecten. Zingeving speelt een grote rol in deze fase van het leven. Het diamantmodel is hierin voor mij een belangrijk hulpmiddel. Het geeft structuur aan gesprekken over wat het leven waardevol maakt en hoe sterven daar een betekenisvolle plaats in kan hebben. Ik zie dat, door deze gesprekken te voeren, mensen een dieper inzicht krijgen in wat belangrijk is voor hen, en ze vaak rust vinden in het naderende einde.

Sterven wordt in onze maatschappij nog vaak gezien als iets om bang voor te zijn. Maar als we het gesprek durven aangaan, merken we dat er in het stervensproces veel meer zit dan alleen het afscheid. Het kan een tijd zijn van reflectie, verbinding en liefde. Door dit proces bewust te maken, door er open over te praten, wordt sterven minder een eindpunt en meer een afronding van iets waardevols.

Dit werk heeft me geleerd dat we niet alleen hoeven te zijn in onze angst voor de dood. Door er samen over te praten, kunnen we het stervensproces omarmen als onderdeel van het leven, een proces dat gevuld kan worden met betekenis, warmte en liefde. Want juist door het sterven te erkennen, kunnen we ten volle leven.

Deze column is geschreven door Bart Cornelissen, Transmuraal Palliatief Verpleegkundige