Zorg na het overlijden is respectvol en doet eer aan de waardigheid, cultuur en levensbeschouwelijke overtuigingen van de patiënt en diens naasten . De naasten ervaren ruimte om op een voor hun gepaste manier afscheid van hun dierbare te nemen. Hen wordt gevraagd of zij de laatste zorg aan hun dierbare willen geven.
Stap 1: Signalering en markering
Stap 2: Experts voor overleg
Stap 3: Levensfase gesprek
Stap 4: Inzet gespecialiseerd verpleegkundige
Stap 5: Medicatie review
Stap 6: Coördinatie van zorg
Stap 7: Terminale fase
Stap 8: Stervensfase / overlijden
Stap 9: Nazorg
Signalering is nodig, om de palliatieve fase te kunnen markeren. Door vroeg signalering kunnen zorgverleners tijdig anticiperen op (potentiële) zorgproblemen. Klik hier om verder te lezen.
Naast alles wat het ziek zijn al met zich meebrengt, staat een patiënt met een levensbedreigende aandoening of kwetsbaarheid met diens naasten voor de opgave om regie te houden over het eigen leven. De (regie) behandelaar bepaalt of het signaal leidt tot markering. Het doel van markeren is dat de professional tijdig met de patiënt in gesprek gaat over vooruitzichten en wensen voor verdere behandeling , begeleiding en zorg. De palliatieve fase verloopt voor ieder mens/ziektebeeld anders.
Het proces van vooruit denken, plannen en organiseren Advance care planning heeft een positief effect op zowel het welbevinden en kwaliteit van zorg van de patiënt en diens naasten. Ook kan het proces bijdragen aan het versterken van de autonomie van de patiënt in relatie tot de kwaliteit van de gezamenlijke besluitvorming. Advance care planning is veel meer dan een doordachte wilsverklaring en het benoemen van een wettelijke vertegenwoordiger
De transmuraal palliatief verpleegkundige (TPV) is een centrale zorgverlener en waar gewenst het eerste aanspreekpunt voor patiënt, naasten en andere hulpverleners. Om zo goed bereikbaar en toegankelijk te zijn. De TPV kan laagdrempelig in gesprek gaan in de eigen vertrouwde omgeving. Waar ze voorzichtig aftasten waar de wensen en behoeften liggen. Indien nodig kan doorverwijzen naar andere professionals in het netwerk.
De medicamenteuze behandeling afstemmen op de palliatieve fase, ter voorkoming van zoveel als mogelijk (vermijdbare) bijwerkingen van medicatie. Het is belangrijk te bekijken in hoeverre de gebruikte geneesmiddelen nodig zijn, of alle voorzorgsmaatregelen getroffen worden (denk aan controles van de bloeddruk). En in hoeverre alle aandoeningen afdoende behandeld (moeten) worden en het geven van de medicatie bijdraagt aan de kwaliteit van leven.
Naast alles wat het ziek zijn al met zich meebrengt, staat een patiënt met een levensbedreigende aandoening of kwetsbaarheid met diens naasten voor de opgave om regie te houden over het eigen leven. Een uitdaging hierin wordt gevormd door een complex en gefragmenteerd zorgsysteem, waarin afgestemd moet worden tussen meerdere zorgverleners, diverse zorgsettingen. Goede kwaliteit van palliatieve zorg vergt tijdige signalering en markering. Coördinatie en continuïteit van zorg en met kennis van zaken vooruit plannen en organiseren.
Wanneer de dood daadwerkelijk binnen enkele maanden tot weken in zicht is, spreekt men van de terminale fase. In de terminale fase worden maatregelen getroffen om de laatste levensfase van de patiënt zo goed mogelijk te laten verlopen en de patiënt kan overlijden op plaats van voorkeur, waarbij onnodige behandelingen en/of transities wordt voorkomen.
Zorg voor de patiënt in de stervensfase is intensieve zorg. Essentieel hierbij is herkenning en erkenning van het naderend sterven van de patiënt door de zorgverleners en goede communicatie hierover met de patiënt en diens naasten. Aandacht voor de wensen van de patiënt, verminderen van angst en het brengen van rust voor alle betrokkenen. Het is dan ook belangrijk dat afspraken hierover zijn vastgelegd in het individueel zorgplan of in het Zorgpad stervensfase.
De naasten ervaren ruimte om op een voor hun gepaste manier afscheid van hun dierbare te nemen. Hen wordt gevraagd of zij de laatste zorg aan hun dierbare willen geven. Indien zij dit wensen , worden zij hierbij ondersteund door zorgverleners. De naasten wordt de gelegenheid geboden om levensbeschouwelijke of cultuurspecifieke rituelen uit te voeren. Indien gewenst kunnen zij daarbij ondersteund worden.
Aandacht schenken aan afsluiting/evaluatie van de geboden zorg. Vaak kent rouw voor nabestaanden een natuurlijk, ongecompliceerd verloop. Problematische (complexe) rouwverwerking daarentegen kan verstrekkende gevolgen hebben en vraagt om aandacht, begeleiding of een (specifieke) interventie. Denk ook aan de nazorg voor betrokken zorgverleners. Na overlijden indien gewenst ruimte laten voor evaluatie van zorg onder betrokken zorgverleners.
Zorg voor de patiënt in de stervensfase is intensieve zorg. Essentieel hierbij is herkenning en erkenning van het naderend sterven van de patiënt door de zorgverleners en goede communicatie hierover met de patiënt en diens naasten. Aandacht voor de wensen van de patiënt, verminderen van angst en het brengen van rust voor alle betrokkenen. Het is dan ook belangrijk dat afspraken hierover zijn vastgelegd in het individueel zorgplan of in het Zorgpad stervensfase.
De markering van de stervensfase wordt vastgesteld door de regie behandelaar in afstemming met betrokken zorgverleners in samenwerking met de naasten.
Start het zorgpad stervenfase, binnen het zorgpad stervenfase komen alle aspecten van palliatieve zorg samen: het verlichten van symptomen, de aandacht voor psychosociale en spirituele problematiek en een goede organisatie van zorg. Klik en lees meer
Denk hierbij ook aan de inzet van de vrijwilligers VPTZ. Klik en lees meer
De naasten ervaren ruimte om op een voor hun gepaste manier afscheid van hun dierbare te nemen. Hen wordt gevraagd of zij de laatste zorg aan hun dierbare willen geven. Indien zij dit wensen , worden zij hierbij ondersteund door zorgverleners. De naasten wordt de gelegenheid geboden om levensbeschouwelijke of cultuurspecifieke rituelen uit te voeren. Indien gewenst kunnen zij daarbij ondersteund worden.
De betrokken zorgverleners, in het bijzonder de (regie)behandelaar, worden tijdig geïnformeerd over de stervensfase of het overlijden van de patiënt. Telefonisch contact gaat, bij voorkeur, vooraf aan een schriftelijk bericht.
Het is belangrijk dat de zorgverlener zich ervan bewust is dat met het overlijden, de naaste een nabestaande is geworden en de zieke en ziektegerichte aandacht komt te vervallen. De periode die ligt tussen overlijden en de laatste zorg geeft de nabestaanden de gelegenheid om op een persoonlijke manier afscheid te nemen. Kort na het overlijden heeft de (regie)behandelaar, (indien gewenst) samen met de centrale zorgverlener een gesprek met de nabestaanden.
